Myślę, że historia ruchu zuchowego w "Piątce" jest równie ciekawa jak dorobek drużyn harcerskich. Zuchy ściśle wrosły w historię "Piątki" i stały się nieodłącznym składnikiem tradycji 5 KDH.
19.11.1921 r. komendant Krakowskiej Chorągwi ZHP, po wizytacji drużyny wpisał do kroniki opinię następującej treści: "...przegląd drużyny wypadł bardzo dobrze, stan procentowy sprawności i stopni świetny, przy drużynie istnieje zastęp zuchów". Powyższa notatka stała się podstawą do przyjącia, że w 1921 roku, w "Białej Piątce" powstał pierwszy zastęp wilczy (zuchowy) o nazwie "Czajki" prowadzony przez Bronisława Rudziśskiego. Praca zastępu opierała się na ówczesnej metodyce wilczącej, czyli na podstawie książki "Księga Dżungli". W 1925 roku Kazimierz Wyrobek reaktywować zastęp, który nazywać się "Wilczęta". Rok później pojawiła się gazetka zastępu "Wilczek". W 1931 roku, w odbudowywanej drużynie "Dzieci Pioruna" powstała gromada wilcząt, kierowana przez przybocznego "Amarantowej Piątki" Seweryna Udzielę.
Po II wojnie światowej w 1945 roku "Piątacy" założyli gromadę zuchową przy Międzynarodowej Organizacji Pomocy Dzieciom YMCA. Gromada kierowana była przez Ryszarda Białasa i Eugeniusza Pyzika i brała czynny udział w życiu 5 KDH - między innymi uczestniczyła w zbiórce szczepu pod Kopcem Piłsudskiego, obozie drużyny w Osieczanach, a w kwietniu 1946 roku brała udział w uroczystym apelu na Wawelu. W czerwcu 1946 roku drużynę rozwiązano, a zuchy zostały przekazane do jednego z plutonów 5 KDH.
Kolejny zuchowy ślad w historii "Piątki" związany jest z pracą "Wichrów" w krakowskich Domach Dziecka nr 1 przy ul. Krupniczej i 6 przy ul. Siemiradzkiego. Drużyny istniały tam w latach 1967-1972 jako 34 KDZ "Kaczorki" i 35 KDZ "Biedronki". W kolejnych latach, trudnej pracy wychowawczej w tych gromadach podjęły się: Anna Kachlik, Agnieszka Czarny, Anna Mołodecka, Elżbieta Gryglowska, Krystyna Wolny, Irena Łuczak, Urszula Ostasz, Teresa Kowalczyk. W 1969 roku, po raz pierwszy w historii szczepu zorganizowano koloniż zuchową w Kluczach.
W 1971 roku na terenie szkoły Podstawowej nr 35 w Bronowicach swoją działalność rozpoczęły dwie nowe gromady - 5 KDZ "Orlęta" i 5 KDZ "Wesoła Gromada". Z pracą tych drużyn związani byli zuchmistrze: Anna Stabrawa, Marian Staszczyński, Anna Mołodecka, Agnieszka Czarny, Urszula Bednarczyk. Zuchy z tych gromad brały udział w koloniach zuchowych pod namiotami na obozach w Kruszniku i w Kutach (1976 i 77 rok). Niestety, we wrześniu 1978 roku Rada Naczelna ZHP wprowadziśa wspólnie z władzami oświatowymi obowiązek 100% naboru w klasach I, II i III. Do gromad zuchowych zostaje oddelegowany zastęp "Delfiny" z 5 KDH "Dzieci Słońca" i grupa harcerzy z 5 KDH "Huragan". Szczep organizuje kurs przybocznych zuchowych i wydaje "Zuchowe ABC " napisane przez pwd Jadwigę Jankowską, przeznacza jedną izbę na "zuchówkę", którą uczestnicy kursu remontują, a rodzice z KPH budują dla wszystkich drużyn skrzynie - skarbce. Powstanie z "musu" 6-ciu nowych drużyn przy poszczególnych klasach w szkole nr 35 i dwóch w szkole nr 51 zapoczątkowało okres słabej działalności gromad, prowadzonych przez nowych przybocznych. drużynowi - wychowawcy klas pracą gromad kompletnie się nie interesują. W zbiórkach uczestniczy po kilka zuchów, a sytuację dodatkowo utrudnia podział "Wichrów" na dwa szczepy i odejącie doświadczonych zuchmistrzów. W roku 1980, w wyniku bałaganu w Komendzie Hufca, nie dochodzi do organizacji letniej kolonii zuchowej, a z mozożem odbudowywane drużyny podupadają. Decyzje podjęte przez władze harcerskie doprowadziśy do wycofania się z pracy harcerskiej znacznej części kadry Szczepu "Błyskawica" i wywołały samowolną reorganizację gromad.
W dniach 13-15.11.1981 roku Szczep "Błyskawica" zorganizować uroczystości z okazji 50-lecia Ruchu Zuchowego w "Piątce" (nie uznano wtedy istnienia zastępu wilczego "Czajki"). Odbył się kominek dla kadry, spartakiada dla dzieci z osiedla, gra dla zuchów w Mydlnikach oraz okolicznościowa wystawa. Całą imprezę kierował namiestnik zuchowy szczepu org. Małgorzata Trątnowiecka.
30.01.1982 roku, po wielu miesiącach przygotował, na specjalnej zbiórce spotykają się wszystkie drużyny zuchowe ze szkoły nr 35. Odwiedziś je król "Błystek" - pan wszystkich skrzatów i krasnali. Oznajmia on wszem i wobec zakończenie działalności dotychczasowych gromad i powstanie dwóch wielopoziomowych drużyn: chłopców - "Sakabataki" i dziewcząt - "Bożęta". Drużynowymi zostali: Małgorzata Trątnowiecka i Katarzyna Pudeżek. W grudniu 1981 roku starszoharcerski Szczep "Wichry" objął swoim działaniem Szkołę Podstawową nr 33 przy ul. Konarskiego 2. W konsekwencji tego - 8 stycznia 1982 roku na terenie szkoły powstaje 5 KDZ "Wicherkowe Bractwo" prowadzona przez Mariana Staszczyńskiego.
Dużo trudności sprawia nam określenie dokładnej daty założenia drugiej gromady w tej szkole 5 KDZ "Słoneczna Gromada". Z pewnością powstała ona na przełomie 1981 i 82 roku i prowadzona była przez phm. Annę Wilk ( Anna Mołodecka). Wiosną 1982 roku rozpoczynają się przygotowania dwóch szczepów "Piątki" do wspólnej kolonii zuchowej w ramach zgrupowania w Suchych Rzekach. Pod wodzą "Anuli" została przygotowana kolonia, z której rozwiązania metodyczno-programowe do dziś służą za wzór kolejnym pokoleniom instruktorów zuchowych. W następnych latach wspólnie zorganizowano pod wodzą Małgorzaty Trątnowieckiej kolonię zimową w Świdniku w 1983 roku i letniż w Jaworkach -w 1984 rok.
We wrześniu 1984 roku do komendy połączonych szczepów powołano namiestnika zuchowego. Od tego też czasu, regularnie organizowane są kolonie letnie lub zimowe dla zuchów z gromad Szczepu "Wichry".
W związku z przygotowywaną wystawą na 75-lecie 5 KDH zostaje po raz pierwszy spisana historia zuchów w "Piątce" (próba na stopień pwd dh-a Wiesława Hajosa). W ramach uroczystości jubileuszowych wszystkie gromady eksponowały swój dorobek na wystawie w "Domu Harcerza" przy ul. Reymonta 18.
20 kwietnia 1986 roku, z inicjatywy dh. Wiesława Hajosa - namiestnika zuchowego szczepu odbył się Pierwszy Zuchowy "Szary Trop". Kierowała nim w ramach próby na stopień pion. Justyna Bonikowska. Całodzienną grę miejską oparą na podziemnej prasie konspiracyjnej z okresu II wojny światowej rozpoczęło spotkanie z kombatantami krakowskich Szarych Szeregów. Rok później Drugi Zuchowy "Szary Trop" organizować dh Mariusz Palej. Po dziewięcioletniej przerwie, w 1996 roku, powrócono do idei Zuchowego Szarego Tropu. Odtąd też impreza trochę w zmienionej konwencji, odbywała się cyklicznie, przeważnie w maju lub czerwcu i stała się sztandarową imprezą Pionu Zuchowego "Wichry" (relacje z imprezy zamieszczano między innymi w "Zuchmistrzyni").
W lipcu 1996 roku na kolonii zuchowej w Skórczu, pojawił się pierwszy numer "Piąteczki"- pisma Pionu Zuchowego redagowanego przez kadrę i zuchy, wydawanego regularnie, aż do chwili obecnej. Wtedy też rozpoczęto obchody 75-lecia Ruchu Zuchowego w "Piątce Krakowskiej". Z tej okazji przygotowano wystawkę przedstawiającą historię zuchów w "Piątce". Została ona zaprezentowana na kolonii, na obozie szczepu w Osieku oraz w Domu Harcerza na ulicy Reymonta. Gra dla zuchów "Śladami Ruchu Zuchowego w Piątce", teleturniej dla szczepu na zimowisku w Łomnicy, to kolejne punkty obchodów jubileuszowych. Z okazji rocznicy został przygotowany specjalny numer "Piąteczki" oraz monografia zuchowa, opisująca ostatnie 15 lat pracy gromad.
Mam nadzieję, że nasza obecna publikacja przybliły choć w części tradycje zuchów w "Piątce" i pozwoli zrozumieć ich rolę w budowaniu 90 - letniej tradycji "Piątki Krakowskiej".
Na koniec tego krótkiego rysu historycznego mała statystyka naszego dorobku. Niech te liczby oddadzą ogrom pracy wychowawczej wniesionej przez kolejne pokolenia zuchmistrzów "Bordowych Chust".
- 24 drużyny zuchowe
- ok. 69 drużynowych
- 19 kolonii zimowych
- 22 kolonii letnich
- 20 mianowanych instruktorów zuchowych
- 11 namiestników zuchowych
Ile zuchów przewinęło się przez gromady? Tego nikt nie jest wstanie zliczyć - można się tylko domyśleć.
Jedno jest pewne - nasi wychowankowie od wielu lat systematycznie zasilają drużyny harcerskie Szczepu "Wichry", pozwalając na zachowanie ciągłości pracy wychowawczej w duchu tradycji 90-cio letniej już "Piątki Krakowskiej".
pwd. Paweł Kowalczyk
